In zitting van 30 augustus 2021 keurde de Gemeenteraad van Tongeren de vrijwillige samenvoeging van de stad Tongeren en de stad Borgloon met als beoogde samenvoegingsdatum 1 januari 2025 principieel goed. De Gemeenteraad van de stad Borgloon nam dezelfde beslissing in zitting van 2 september 2021.
Voorafgaand aan deze principiële beslissing werd een haalbaarheidsstudie uitgevoerd door Ernst & Young (EY). Belfius maakte een financieel profiel van de potentiële fusiegemeente. De bevindingen en vaststellingen uit deze beide studies lagen mee aan de grondslag van de principiële beslissing van de Gemeenteraad.
In Borgloon werden volgende voorafgaande beslissingen genomen vóór de beslissing van 2 september 2021 houdende de de goedkeuring van de principiële beslissing tot samenvoeging van de stad Tongeren en de stad Borgloon:
- Het besluit van het college van burgemeester en schepenen van 27 oktober 2020 betreffende de visietekst in verband met de vrijwillige samenvoeging van gemeenten waarbij de burgemeester en de algemeen directeur ermee belast worden om de eerste contacten te leggen met de aangrenzende gemeenten en de bereidheid tot fusie af te toetsen.
- Het besluit van het college van burgemeester en schepenen van 24 november 2020 om een bestuurskrachtanalyse uit te voeren samen met alle gemeenten van de politiezone kanton Borgloon.
- Het besluit van het college van burgemeester en schepenen van 2 februari 2021 betreffende de gunning van de bestuurskrachtanalyse van de gemeenten van de politiezone aan CC Consult.
- Het besluit van het college van burgemeester en schepenen van 27 juli 2021 inzake de conclusie naar aanleiding van het rapport bestuurskrachtanalyse van CC Consult van de 5 gemeenten van de politiezone waaruit blijkt dat de fusie tussen deze gemeenten niet realiseerbaar is maar er wel positieve gesprekken gevoerd zijn in het kader van een fusie met de stad Tongeren.
- Het besluit van de gemeenteraad van 2 september 2021 waarbij er kennis werd genomen van de bestuurskrachtanalyse van de gemeenten Alken, Borgloon, Heers, Kortessem en Wellen.
Met de principiële beslissing werd het startschot gegeven om een mogelijke fusie tussen beide steden in een intensief traject nader te onderzoeken met het oog op een definitieve goedkeuring van het gezamenlijk voorstel tot samenvoeging door de Gemeenteraad en indiening van dit voorstel bij de Vlaamse regering uiterlijk op 31 december 2023.
Hierna werd de voorbereiding van de definitieve beslissing tot samenvoeging voortgezet onder coördinatie van de beide algemeen directeurs.
De algemeen directeur van de stad Tongeren werd aangeduid als algemeen directeur-coördinator. De algemeen directeur van de stad Borgloon ondersteunt hem.
De financieel directeur van de stad Tongeren werd aangeduid als financieel directeur-coördinator. De financieel directeur van de stad Borgloon en de adjunct-financieel directeur van de stad Tongeren ondersteunen hem.
Er werd een stuurgroep opgericht die paritair samengesteld werd uit leden van de managementteams van Tongeren en Borgloon.
Er werden 16 duogroepen gevormd bestaande uit leidinggevenden uit beide steden die per beleidsdomein de fusie voorbereiden. In eerste instantie werd vooral ingezet op het maken van een inventaris van mensen en middelen waarover diensten beschikken, van welke reglementen er bestaan en welke producten er aangeboden worden. In een tweede fase werd een gemeenschappelijke productencatalogus opgemaakt.
Uit deze duogroepen kwamen ook concrete voorstellen tot samenwerking waarvan er heel wat voorafgaand aan de inwerkingtreding van de fusie al opgestart of gerealiseerd werden.
De NV Idea Consult werd aangesteld voor de opmaak van een strategisch kader. Met raadsleden en leidinggevenden van beide steden werd in Toekomstlabs gewerkt aan dit visiedocument. Het strategisch kader werd inmiddels op 26 september 2022 goedgekeurd door de Gemeenteraad.
CC Consult/Probis werd aangesteld om een organisatiemodel voor een fusie van de twee openbare woonzorgcentra (WZC De Motten in Tongeren en WZC Bloesemhof in Borgloon) uit te werken. De studie werd afgerond en ter kennis gebracht van de Colleges van Tongeren en Borgloon.
BV Mondea werd aangesteld om een organogram voor de nieuwe fusiestad op te maken. De opdracht werd nog niet afgerond.
BV Mondea werd eveneens aangesteld om een nieuwe rechtspositieregeling en een nieuw arbeidsreglement op te stellen. Het nieuwe rechtspositiebesluit goedgekeurd door de Vlaamse regering dient hierbij als uitgangspunt. De opdracht werd nog niet afgerond.
De firma Connect Hasselt werd aangesteld als communicatiebureau in het kader van het te doorlopen fusietraject waarbij zij een communicatieplan opstellen, alsook een fusiewebsite creëren.
NV Idea Consult werd aangesteld om het inspraak- en participatietraject te begeleiden. Het participatietraject bestond uit twee algemene infomomenten, een doorlopende online bevraging en vier themacafés (dienstverlening - economie - dorpen en toerisme, cultuur en landschappen). Het rapport over het inspraak- en participatietraject werd ter kennis gebracht van de Colleges van Tongeren en Borgloon. Overigens waren er naast dit participatietraject ook frequente communicaties via de Stadskrant en was er een fusiekrant en een gemeenschappelijke fusiewebsite.
BDO werd gevraagd om een simulatie te maken van het meerjarenplan van de fusiestad. Uit deze simulatie bleek dat een vermindering van de aanvullende personenbelasting van 7,9 procent naar 7,1 haalbaar is en dat er ruimte is om de algemene milieubelasting af te schaffen. Belangrijk is bovendien dat ondanks de gesimuleerde belastingvermindering zowel het beschikbaar budgettair resultaat als de autofinancieringsmarge gunstiger evolueren dan in de huidige 'AS IS'-situatie. De simulatie werd ter kennis gebracht van de Colleges van Tongeren en Borgloon.
Op basis van de resultaten van deze voorbereidende studies en andere werkzaamheden blijkt dat er meer dan voldoende argumenten zijn om te beslissen tot een fusie en dit met de stad Borgloon :
Op vraag van een aantal inwoners van Tongeren werd op 3 september 2023 in Tongeren een volksraadpleging georganiseerd waarop de vraag 'Bent U voor een fusie van de stad Tongeren met de stad Borgloon : ja of neen?' werd voorgelegd. Conform de Vlaamse decreetgeving is de deelname aan een volksraadpleging niet verplicht en is het resultaat niet bindend.
Voor deze volksraadpleging daagden 5.449 stemgerechtigden op, wat overeenstemt met 17,02 procent van de inwoners (de drempel was 10 procent van de inwoners) of 20,16 procent van de stemgerechtigden. 79,84 procent van de stemgerechtigden (wat overeenstemt met 21.586 kiezers) heeft beslist niet deel te nemen aan de volksraadpleging. 4.214 stemgerechtigden brachten een neen-stem uit. Wat overeenstemt met 77,34 procent van de stemmen. Dit betekent dat 15,6 procent van de stemgerechtigden 'neen' stemde.
Hoewel deze opkomst beduidend lager ligt dan in recente volksraadplegingen over hetzelfde thema in Ruiselede, Zwijndrecht en Borsbeek waar de opkomst zich rond de 30 zelfs 35 procent situeerde, beschouwt het College van burgemeester en schepenen van Tongeren de uitslag als een belangrijk signaal. Het College neemt zich dan ook voor om bijkomende inspanningen te leveren om het draagvlak voor de fusie te vergroten.
De democratisch verkozen Gemeenteraad van Tongeren heeft op 30 augustus 2021 op basis van een aantal rationele argumenten de principiële beslissing tot fusie met de stad Borgloon genomen. De gemeenteraad van Borgloon nam dezelfde beslissing in zitting van 2 september 2021. Deze argumenten werden in de loop van de voorbije twee jaar, zoals in deze overwegingen uitgebreid aangetoond, verder uitgediept en verfijnd.
Er zijn bijgevolg voldoende elementen voorhanden om de Gemeenteraad te vragen een definitieve beslissing te nemen over het voorstel tot vrijwillige samenvoeging (fusie) van de stad Tongeren en de stad Borgloon.
Het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur (DLB), in het bijzonder artikel 345, 345/1 en 346.
Het besluit van 30 augustus 2021 van de gemeenteraad van Tongeren en het besluit van 2 september 2021 van de gemeenteraad van Borgloon betreffende de goedkeuring van de principiële beslissing tot samenvoeging van de stad Tongeren en de stad Borgloon.
Het besluit van 27 juni 2022 van de gemeenteraad van Tongeren n het besluit van 28 juni 2022 van de gemeenteraad van Tongeren betreffende de goedkeuring van de vrijwillige samenwerkingsovereenkomst met betrekking tot de voorbereiding van de vrijwillige samenvoeging van de lokale besturen Tongeren en Borgloon.
Het besluit van 26 september 2022 van de gemeenteraad van Tongeren en het besluit van 28 september 2022 van de gemeenteraad van Borgloon betreffende de goedkeuring van de nota 'Tongeren en Borgloon maken samen de toekomst. Strategisch kader voor het fusietraject'.
Akkoord met voorstel van beslissing
Rudi Diels
financieel directeur
De Gemeenteraad hecht zijn definitieve goedkeuring aan het gezamenlijk voorstel tot vrijwillige samenvoeging van de stad Tongeren met de stad Borgloon.
De beoogde samenvoegingsdatum is 1 januari 2025.
De grens van de nieuwe gemeente bestaat uit de buitengrenzen van de samengevoegde gemeenten Tongeren en Borgloon, zoals bijgehouden door de Administratie Opmetingen en Waarderingen binnen de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie van de Federale Overheidsdienst Financiën. De binnengrens tussen de samengevoegde gemeenten vervalt.
Het voorstel van naam voor de nieuwe gemeente is Tongeren-Borgloon
De Vlaamse regering wordt in kennis gesteld van dit gezamenlijk voorstel tot samenvoeging uiterlijk op 31 december 2023.